మండలి - చేమకూరి

 

ఉత్సాహము

కలియుగంబు బ్రహ్మ గారు కాళికాంబ శతకమున్
కలము పట్టి వ్రాసినారు కందిమల్లివాసుడే
ఫలములన్ని సుమములాయె స్వామి దృష్టితోడనే
కలియుగంబు వింతలన్ని కనులముందు నిలిపెనే

ఉత్సాహము

తాళ్ళపాక యన్నమయ్య ధర్మ పత్ని వ్రాసె తా
వేళ్ళ మధ్య కలము పట్టి వీరుడగు కిరీటి దౌ
పెళ్ళి గాథ స్వయము గాను ద్విపద ఛందమందునన్
త్రుళ్ళవలయుఁ పడుతులంత త్రోవ జూపె తమకనిన్

మేదురదన్తమ్

శంకర మంచను యింటనఁ బుట్టిన సత్యము గారిట వ్రాసిరి మేలగు
వంకలు యన్నవె యుండక మంచిని బల్కెడి చక్కని గాథలు లోకులు
యంకకు జూడక తిన్నగ సాగుచు యందరి బంధువు వోలెను మెల్గుచు
వంకర బుద్ధిని గల్గక నిత్యము పంచిన హ్లాదము మేలును గూర్చును

ఆటవెలది

వేయి పడగలనెడి విశ్వనాథ కవియె
పగడములకు మల్లె పంచినారు
రామ కల్పవృక్ష రచనతోడ మనకు
నామసాధనముఁ మనకునొసగెను

ఆటవెలది

భృతులు భుక్తి గాదు కృతులె శాశ్వతమని
యనుచు నిలచెనిలను యాంధ్ర భోజుఁ
కృష్ణ దేవ రాయ! తృష్ణ జూపె దెలిపె
దెనుఁగు తేనె కన్న దీపిఁ యనెను

18.

కందం

నన్నయ తిక్కన ఎఱ్ఱన
మున్నగు కవులు దెనిగించె ముదితల్ నాథౌ
కన్నయ సత్యము ధర్మము
వెన్నంటి నడిపిన గాథఁ విజయ కథలనిన్

14.

ఆటవెలది

భక్త కవిగ వెలిగె బమ్మెర పోతన
వీర భద్ర విజయ ధార వ్రాసె
దండకమ్ము తొలుఁత దండగా గుచ్చిన
ధన్య జీవి దెనుఁగు ధరణిపైన

సహజ పండితుండు జనుల నోటను నాను
పద్య రాజములను వ్రాసినాడు!
భాగవతమును భువిపైని నిలపినాడు
రామ కృపను యందె లక్షణముగ

జానకీశుడిలకు జయమునీయునటుల
పలుకు మొదలుఁ బెట్టి భాగవతము
రచన జేసి తాను రామచంద్రు కృపను
పొందగలిగినట్టి పుణ్య జీవి

పోతనార్యు కొఱఁకు పురము విడచి వచ్చె
శ్రీజ పతియెఁ తానె! చింత దీర్ప
యమిత భక్తి పరుఁడు యంబస్తుతిని జేసె
యమ్మ పదము తోడ కమ్మ గాను

12.

ఆటవెలది

కావ్య యుగము నొకటి గలదిలన్ దెనుఁగున
పండితుండుగు కవి భద్ర వేమ
రాజు లింట కొలువు లనుజేసి వెలిగెను
కంచు ఢక్క గొట్టి! కనకమందె

సీస పద్య నిపుణ! శివరాత్రి చరితము
వ్రాసినట్టి ఘనత! వాసిఁ బొందె!
వీధి రూపకంబు వీరి సృజనయేగ
భోగములను విడచి ముక్తి నందె

11.

ఆటవెలది

కందుకూరి రుద్ర కవిమాధవ నృసింహ
వంటి సుప్రబంధ వర్యులున్న
యందమైన గడ్డ యాంధ్ర భూమి! దెనుఁగు
సీమ జూడ వెలుగు జిలుగు లీను

10.

ఆటవెలది

రామభద్ర వ్రాసె రామాభ్యుదయమును
మల్లనది మృదువగు మధుర శైలి
సూరన దెనిగించె గరుడ పురాణము
రామకృష్ణ సఖుడె! రాయలకును

9.

ఆటవెలది

అల్లసాని వారి యల్లిక జిగిబిగి
ముక్కు తిమ్మనార్యు ముద్దు పలుకు
రామ రాజు గొప్ప లాక్షణికుండట
ధూర్జటి వచియించె! తుచ్ఛము సిరి

8.

ఆటవెలది

పాండురంగ విభుని పదగుంఫనము నిలన్
రామ కృష్ణ కవుల ప్రతిభ యనుచు
తోటి వారలెల్ల పోటీయనక తాము
మెచ్చుకొంటిరంట మిక్కిలిగను

7.ఆటవెలది

నిగమ శర్మ అక్క నీతి నియమములు
తమ్ముఁ చెంతఁ నుడివె! నమ్మవోలె
తెనుఁగు పద్యమందు దిశను జూపు పలుకు
సతము నిండియుండుఁ! జయముఁ గూర్చు!

6.

ఆటవెలది

అష్ట దిగ్గజములనాంధ్ర భోజుఁ నిలపె
భువన మిజయమందు పూజ్యుడాఁయె
పండితుఁలను మెచ్చి ప్రాజ్ఞుడీతఁడు తానె
వ్రాసె కావ్యమొకఁటి స్వయముఁగాను

5. 

ఆటవెలది

అన్నమయ్య పలుక యద్భుతమ్ము గనఁగ
త్యాగరాజ కృతులు బాగుబాగు
రామదాసు పాట రమ్యమెపుడు విన్న
తేట తెనుఁగు సతము తీయఁనేగ

4. ఆటవెలది

ఎంత బాగ వ్రాసినేని నేమిఫలముఁ
మెచ్చరేల యనుచు మిగుల వగచి
పలికినట్టి వాడవై నిజమునుఁ దెల్పి
నిర్భయమ్ముగాను నిలచిఁనాఁవు!

3.

ఆటవెలది

పదము పదము నందు పండునలంకార
సొగసు యద్భుతంబుఁ జూడ! వహ్వ
యనుదురంత! నంత యందగించు నయ! యో
చేమ కూరి! ప్రణతి చిత్తగించుఁ

2. ఆటవెలది

నీదు పద్యమందు నిలుచు వాణి! సతము
నిశ్చలమ్ము గాను! నీదు ప్రతిభ
గాన వచ్చు నీదు కవనమందున! నెట్లు
సాధ్యమాయె! నింత చక్కదనము

ఆటవెలది

ఏక పాదమందు యింపుగ యతి జతి
జేసి పద్య మల్లు చిత్ర శైలి
మీది చేమ కూరి! మిమ్ముఁ బొగడ! లేవు
పదము లేవి చెంత! పండితార్య

ఆటవెలది

వచన కావ్యములను ప్రక్రియ మొదలయెన్
దక్షిణయుగమందె! తఱచి జూడ
యక్ష గాన ములను యందజేసెమనకు
కందుకూరి పాప కవులు గనగ

1. ఆటవెలది

దక్షిణాంధ్ర యుగము తఱగని వన్నెలు
చేమకూర వారి చిత్రమైన
రచన బాగు బాగు రఘునాథుఁ రాముని
కథను వ్రాసె స్వయము గాను! తానె